Şarj İstasyonları Ne İşe Yarar?
Süreli gelişmekte olan teknolojik olanaklar sonucunda günlük yaşamın her anında doğal kaynaklar hızla tüketilmeye başlanmıştır. Doğal kaynaklarının tükenmeye yüz tutmasına neden olan bir unsur da fosil yakıt kullanan otomobillerdir. Benzin ve mazot gibi tükenen enerji kaynakları sebebiyle hem doğal kaynakların sonu gelmekte hem de çevre kirliliği meydana gelmektedir. Kaynakların tükenmeye başlaması nedeniyle benzin ve mazotun yerine alacak türde enerji kaynakları arayışı başlamıştır. Bu arayışların bir sonucu olarak elektrikle çalışan ve hem elektrik hem de benzinden yararlanan hibrit teknolojili otomobiller geliştirilmiştir.
Elektrikli araçlar sayesinde karbon salınımı azalır, yakıt maliyeti büyük ölçüde düşürülür, çevreye verilen zarar engellenir ve doğal kaynak tüketimine olan ihtiyaç hafifletilir. Her geçen gün giderek yaygınlaşan elektrikli araç kullanımı beraberinde bir takım merak uyandıran soruları da getirmektedir. Bu soruların ilk başında elektrikli araçların nasıl şarj edildiği, tamamen şarj edildiğinde kat ettiği mesafe miktarı gelmektedir.
Elektrikli Araç Nedir?
Benzin veya mazot gibi fosil yakıtlara gerek kalmaksızın hareket edebilen enerjisini elektrikten elde eden otomobillere elektrikli araç adı verilir. Elektrikli araçlar hem iktisadi hem de çevresel yönden pek çok olumlu yöne sahiptir. Düşük yakıt maliyetine karşın yüksek verimlilikle çalışması, benzin veya mazot gibi fosil yakıtlara bağımlı olunmaması, araç motorunun sessiz çalışması gibi elektrikli araçların çok sayıda cezbedici özelliği mevcuttur.
Ortalama düzeydeki bir elektrikli aracın 150 kilometrelik bir mesafeyi kat edebilmesi için 6 ya da 8 saat arasında değişen bir süre diliminde şarj edilmesi gerekir. Bu şarj süresine seçenek olarak hızlı şarj yaptırmak da tercih edilebilir. En az 30 dakikada aracın hızlı şarj edilebilmesi mümkündür. Nasıl ki fosil yakıt ile çalışan bir otomobil benzin istasyonuna gitme ihtiyacını doğuruyorsa elektrikli araçların da şarj istasyonlarına gitmesi gereklidir.
Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Nedir?
Temeli 1880’li yıllara dayanan elektrikli araçlar zaman içerisinde gelişerek günümüzdeki şeklini almıştır. Bir elektrikli aracın yol kat edebilmesi için belirli aralıklarla şarj edilerek bataryasının doldurulması gerekir. Bu da benzin istasyonları gibi elektrikli şarj istasyonlarına olan ihtiyacı beraberinde getirmektedir. Söz konusu şarj istasyonları hem kişisel konutlara hem de topluma açık bir şekilde benzinlikle aynı mantık doğrultusunda kurulabilir.
Şarj İstasyonu Sistemi Nedir?
Elektrikli aracın ihtiyacı olan batarya dolum işlemi tesis edilen şarj üniteleri sayesinde yerine getirilir. Şarj üniteleri sayesinde elektrikli araca enerji akışı kontrollü olarak sağlanır. Araca gerekli olan elektrik enerjisinin tam ölçüsünde verilebilmesi için belirli standartlar dahilinde alçak gerilim tesisatı ve araca uygun kapasitede alt yapı oluşturulur. Aracın güvenli bir şekilde şarj edilebilmesi için IEC 62196 adlı uluslararası bir şarj istasyonu standardı ortaya konulmuştur. Kullanılan elektrik miktarına göre ücretlendirmenin yapıldığı bu standart düzen içerisinde enerjinin en üst kalite düzeyinde tutulması için çeşitli yöntemlere başvurulur. Bu amaçla şarj istasyonundaki elektrik panosunun beslenebilmesi için harmonik filtreleme ünitesi ile kompanizasyon da bulunur.
Şarj Ünitelerinin Özellikleri Nelerdir?
Hem özel konutlara hem de topluma açık alanlara kurulabilen şarj üniteleri sayesinde elektrikli araçların bataryası kolayca doldurulabilir. Standart bir şarj ünitesinde elektrik akımı 3 faz halinde dağıtım paneline gelerek kablolar vasıtasıyla aktarılır. Araç sahibi kabloyu arabasının prizine takarak bataryayı şarj etme sürecini başlatır. Tüm dünya çapında en yaygın olan şarj ünite sistemi DC ve AC akım verenlerdir.
Bir şarj ünitesindeki faz sayısı ile bataryanın ne kadar kısa sürede şarj edilebileceği doğrudan ilişkilidir. Tek fazı olan bir üniteye bağlanan batarya 6 ile 8 saat arasında şarj edilirken, 3 fazlı bir ünitede şarj süresi 30 dakikaya kadar inmektedir. Yarım saatli bir hızlı batarya şarjının sonucunda araç 150 kilometre kadar yol katedebilir.
Ülkelere göre şarj ünitelerinin sunduğu şarj türleri ise şu şekildedir:
-
Japonya’da uygulanan şarj istasyonu CHAdeMO standardıdır ve 62,5 kW’lık enerji sağlanır.
-
Avrupa’da uygulanan şarj istasyonu IEC 62196 standardıdır ve 43,5 kW’lık enerji sağlanır.
-
Amerika’da uygulanan şarj istasyonu SAE J1772 standardıdır ve 19,2 kW’lık enerji sağlanır.
Şarj Üniteleri ile Elektrik Şebekesi Arasındaki Bağlantı Nedir?
Enerji tüketimine olan talep arttıkça şehir şebekesinin yetersiz kalarak olumsuzlukları beraberinde getireceği yönünde yaygın endişeler mevcuttur. Söz konusu olumsuz durumların yaşanmaması için bir bölgeye şarj istasyonu tesis edilmeden önce elektrik şebekesinin kapasitesi ve şebekeye olan bölgesel talebin yoğunluğu titizlikle incelenmelidir. Şehir şebekesinin yeterliliği ve talep karşılaştırılarak gereken iyileştirmeler yapılmalıdır. Bu kapsamda filtreleme ile standart kompanizasyona başvurulması gerekir. Tüm bunlara ek olarak şarj istasyonlarına haberleşme ağının kurulması oldukça önemlidir.
Kablolu ya da kablosuz ağla sağlanan haberleşme sayesinde araç sahipleri istasyonun doluluk durumunu görerek rezervasyon yaptırabilir, müsait istasyonlara navigasyon aracılığı ile yönlendirme yapılabilir ve ücretlendirme hususunda bilgiler aktarılabilir. Haberleşme sisteminin elektrikli araç kullanıcıları için büyü bir kolaylık olduğu yadsınamayan bir gerçektir.
Türkiye’de Elektrikli Şarj İstasyonlarının Durumu Nedir?
Elektrikli araç kullanımının son dönemlerde yaygınlaşması ile birlikte kurulan şarj istasyonlarında da artış gözlenmektedir. Türkiye’de ithal edilerek temin edilen benzinin pahalı olması, özellikle büyük şehirlerde yoğun trafik sebebiyle araçların daha fazla yakıt tüketmesi gibi etmenler kişileri elektrikli araç kullanımına yöneltmektedir. 2017 yılının sonunda 2.500 adet şarj istasyonunun mevcut olduğu bilinmektedir. 2021 yılı itibariyle bu rakamın yaklaşık olarak 4.000 adet olması beklenmektedir.
Toplumsal kullanıma açık olan bu istasyonlara ek olarak 70.000 adet eve uygun şarj ünitesinin tesis edileceği de öngörülmektedir. Mevcut düzende kurulu olan şarj ünitelerinin yaklaşık olarak dörtte birinin hızlı şarj özelliğinde olduğu bilinmektedir. Hızlı şarj ünitelerinin azınlıkta kalmasının nedeni ise şehir şebekesinin sağladığı alt yapıda birtakım yeniliklere ihtiyaç duyuluyor olmasıdır.
Türkiye’de şehir içi şarj ünitelerinin oldukça yaygın olduğu hemen hemen her alışveriş merkezinde şarj edebilme imkanının bulunduğu görülmektedir. Şehir içi olanaklar yeterli olsa bile şehirler arası güzergahlarda yeterli miktarda elektrikli şarj istasyonlarının bulunmaması önemli bir sorundur. Bu sorun nedeniyle elektrikli araç kullanımı istenilen yüksek seviyelere taşınamamaktadır. Bu durumda şehirler arası otogarlara ve otoparklara şarj istasyonlarının kurulması sorunun boyutunun küçültülmesine yardımcı olabilir. Şehir içinde de alışveriş merkezlerine ek olarak otoparklar, üniversiteler ve benzin istasyonlarının içerisine de şarj ünitelerinin eklenmesinde yarar vardır.
